Moyenne

Credada

collectiva perpausada a la signatura e las associacions e de las personas engatjadas dins l'accion culturala e sociala en Lemosin.

escricha per la Plata-Fòrma lemosina per la linga, reünida a Aissa lo 14/09/2013.

Que vive lo lemosin !

Veiquí 'na credada de las associacions e de las personalitats que vòlen parar e far viure la linga e la cultura lemosinas.

Partem d'una constatacion :

– absénçia belament completa d'ensenhament de l'occitan lemosin (dau primari au superior)

– abséncia de tota politica lingüistica regionala coërenta,

– abséncia de tota presença dins los mediàs publics,

– abséncia belament totala de visibilitat publica de la linga.

Quauqu’uns s'eran engatjats, dau temps de las Assisas per l'occitan en 2006 a Limòtges, per nos tirar de quela situacion catastrofica. Set ans après, ren n’a estat fach !

Dimecres 11 de setembre 2013, per lo prumier còp dins l'Istòria, lo Parlament european a votat : 94% dau eurodeputats s'an prononciat per que los Estats europeans s'engatjan fortament a sosténer las accions de sauvagarda e de revitalizacion de las lingas minoritàrias e regionalas.

Aura que se vei un consensus internacionau autorn de l'urgéncia de 'na proteccion de la diversitat lingüistica menaçada de tots los biais, lo Lemosin sembla contunhar a se mocar de sa quita istòria e de son identitat pròpa coma de la pola escoada. La volontat de veire disparéisser lo patois vontos es totjorn ‘quí. Mas lo monde dau Lemosin iò an-t-ilhs solament chausit ? Lor a jamai ren estat damandat sur la question, que sembla de bien pauc d'importància o ben que es benleu tròp desconvenenta per los elegits e tots los que deciden.

Fau que quò se 'chabe. Fau que lo Lemosin, davant que siá tròp tard per de bon, s'engatge dins la reconeissença e la promocion de sa linga.

Entau :

– Damandem d’en prumier la presa en charja per la Region Lemosin d'una enquesta bien rensenhada sur l'estat de la linga e las aspiracions daus Lemosins sur quela question (coma quò s'a fach en 2008 en Aquitània : Presenças, practicas e representacions de la linga occitana en Aquitània).

– Damandem que siá nommat a la Region un charjat de mission per la linga occitana e mai la creacion d'una amassada regionala de concertacion qu’assararia daus representants de las institucions e daus operators lingüistics e culturaus engatjats sur lo terrenh (sur lo modele de l'Amassada-Conseil de desvelopament per la linga occitana en Aquitània).

– Nautres, volem un plan d'urgéncia per l'ensenhament de la linga qu'exista pus dau tot auei, en primari, en collegi, en liceu e dins lo superior. Qu'es ‘na vonta que lo Conselh academic per las lingas regionalas (que lo decret de creacion data dau 31 de julhet 2001) siá jamai estat reünit dins nòstra Academia. Volem subretot, en conformitat emb l'article L.312.10 dau Còdi de l'educacion, l'establiment d'una convencion entre la Region e lo rectorat per lo desvelopament de l'ensenhament de l'occitan e la dubertura d'un site bilingue en primari coma ne'n exista tant dins las Academias de Bordeu, Tolosa, Montpelhier, Ais-Marselha e Niça. Autanben, volem l'aplicacion per l'occitan lemosin de las mesuras sur les las lingas regionalas previsdas per la lei d'orientacion per l'Escòla publica dau ministre de l'Educacion nacionala Vincent Peillon.

– Nautres, volem 'na preséncia de la linga sur las radiòs publicas regionalas (França Blu Lemosin e France Blu Cruesa) e sur la chadena de television publica regionala França 3 Lemosin (conformement au caier de las charjas de quelas institucions).

Damandem que la premsa regionala s'engatge a publiar de las rubricas regulieras sur la linga e dins la linga, emb, si quò fai mestier, de las aidas per legir o ben 'na traduccion en frances (sur quela damanda, tot coma per la damanda precedenta, las associacions e las personalitats signatàrias son prestas a trabalhar).

– Damandem la generalizacion de la sinhalizacion bilingua a las entradas daus borgs e de las vilas. Auei, l'i a mas 41 comunas lemosinas que ne'n son equipadas, sur las 747 que la region compta.

– Damandem a la Region, aus Departaments e a las comunas d'adoptar 'na politica volontària dins la Creacion en linga occitana (literatura, musica, teatre, cinemà, etc.)

– Damandem aus organismes de promocion toristica de comunicar sur la linga e de favorizar sa visibilitat emb los moians que son los lors.

Fai quò mestier de tornar dire que la varietat de las lingas dau monde es 'na richessa de l'umanitat a preservar e a partatjar, e non pas un replejament identitari coma dau maudisents eissaien de iò far creire ? Qu'es a chascun, chas ilhs, dins quò seu, de préner sas responsabilitats e menar de las accions per lo manten de quela diversitat vitala. Un pauc pertot en França, en Euròpa, (l'am desjà dich, la majoritat daus eurodeputats) e sur la planeta, de las femnas e daus òmes iò an plan comprengut, fau aura que los decidaires lemosins ne'n prenian consciéncia, qu'es aquí lor dever. Pòden pas demorar mai de temps a ne ren far davant ‘na linga e ‘na cultura que se ‘chaben !

(mercé a J. C. Dordet e a J. F. Vinhau per lo tèxte occitan ! pour le texte en français c'est ici !)

Associacions e personas signatàrias

Credada : Que vive lo lemosin !

Partager cet article